CÁCH THỨC GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THỪA KẾ QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT NHƯ THẾ NÀO?

Việc giải quyết tranh chấp thừa kế quyền sử dụng đất luôn là một vấn đề phức tạp, đòi hỏi sự am hiểu sâu sắc không chỉ các quy định về luật thừa kế mà còn phải tuân thủ nghiêm ngặt pháp luật về đất đai. Trong thực tế, tranh chấp thừa kế quyền sử dụng đất không chỉ liên quan đến quyền lợi của các đồng thừa kế mà còn ảnh hưởng đến sự ổn định trong quan hệ gia đình, dòng họ và xã hội. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin toàn diện về quy trình, phương pháp, cũng như các vấn đề pháp lý liên quan đến tranh chấp quyền sử dụng đất trong thừa kế, nhằm giúp bạn hiểu rõ và có thể chủ động trong việc giải quyết các tranh chấp này.

 

Tranh chấp thừa kế quyền sử dụng đất

Hướng dẫn cách giải quyết tranh chấp thừa kế quyền sử dụng đất

Phân chia di sản thừa kế quyền sử dụng đất là một việc thường gặp trong đời sống. Tuy nhiên, do tính chất đặc thù của tài sản bất động sản, cũng như các mối quan hệ gia đình, xã hội liên quan, việc phân chia này không phải lúc nào cũng diễn ra thuận lợi, dễ dàng. Tranh chấp thừa kế quyền sử dụng đất thường phát sinh khi các đồng thừa kế không thống nhất được về cách thức phân chia, hoặc cảm thấy quyền lợi của mình bị xâm phạm.

Có hai phương thức chủ yếu để giải quyết tranh chấp này, bao gồm:

• Thương lượng và hòa giải trực tiếp giữa các bên có liên quan: Đây là cách thức ưu tiên, giúp duy trì mối quan hệ thân thiết trong gia đình, giảm thiểu chi phí và thời gian giải quyết.
• Khởi kiện tại Tòa án có thẩm quyền: Áp dụng khi các bên không thể đạt được thỏa thuận thông qua thương lượng hoặc hòa giải. Tòa án sẽ vào cuộc để phân xử công bằng dựa trên quy định pháp luật.

Thương lượng, hòa giải giải quyết tranh chấp thừa kế đất đai

Trong bất kỳ vụ tranh chấp nào, thương lượng và hòa giải luôn được xem là bước đầu tiên và được khuyến khích áp dụng trước khi chuyển sang các biện pháp pháp lý khác. Với tranh chấp thừa kế quyền sử dụng đất, phương pháp này có ý nghĩa rất lớn, vừa giúp bảo vệ hòa khí trong gia đình, vừa giúp tiết kiệm chi phí và tránh làm kéo dài thời gian giải quyết.

Thương lượng, hòa giải có thể được tiến hành theo các hình thức sau:

• Hòa giải tự nguyện trong gia đình: Các thành viên trong gia đình cùng nhau trao đổi, bày tỏ ý kiến và thỏa thuận về việc phân chia quyền sử dụng đất, từ đó thống nhất phương án chung mà mọi người đều đồng thuận.
• Hòa giải tại cơ quan Ủy ban nhân dân cấp xã: Nếu các bên có nhu cầu hoặc không thể tự thỏa thuận, họ có thể yêu cầu UBND cấp xã nơi có đất tổ chức hòa giải theo đúng quy định pháp luật.

Kết quả hòa giải thành công sẽ được lập thành văn bản ghi nhận, có thể làm cơ sở pháp lý để các bên thực hiện các thủ tục chuyển nhượng, sang tên hoặc phân chia tài sản.

Khởi kiện đến Tòa án có thẩm quyền giải quyết tranh chấp thừa kế đất đai

Tranh chấp thừa kế quyền sử dụng đất không bắt buộc phải trải qua thủ tục hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã trước khi khởi kiện ra Tòa án. Đây là quy định rõ tại khoản 2 Điều 3 Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao. Tuy nhiên, các bên vẫn có thể yêu cầu hòa giải tại UBND cấp xã nếu thấy cần thiết.

Việc khởi kiện sẽ được thực hiện khi tất cả các biện pháp thương lượng, hòa giải đều không mang lại kết quả, hoặc bên bị tranh chấp từ chối hợp tác.

Các bước quan trọng trong thủ tục khởi kiện tranh chấp thừa kế quyền sử dụng đất bao gồm:

• Chuẩn bị hồ sơ khởi kiện đầy đủ: Đảm bảo các giấy tờ, tài liệu liên quan được thu thập và trình bày rõ ràng theo yêu cầu của pháp luật.
• Nộp tạm ứng án phí: Người khởi kiện có nghĩa vụ nộp tạm ứng án phí theo quy định trước khi Tòa án thụ lý vụ án, trừ trường hợp được miễn.
• Thụ lý vụ án: Tòa án sẽ xem xét hồ sơ và ra quyết định thụ lý nếu hồ sơ hợp lệ.
• Xác minh, thu thập chứng cứ: Tòa án tiến hành xác minh thông tin, thu thập chứng cứ liên quan để làm rõ nội dung tranh chấp.
• Xét xử và ra phán quyết: Sau khi hoàn tất thủ tục, Tòa án mở phiên tòa để xét xử và đưa ra phán quyết cuối cùng.
• Thi hành án: Thực hiện các thủ tục cần thiết để phán quyết của Tòa án được thi hành trên thực tế.

Thành phần hồ sơ cần chuẩn bị khi khởi kiện tranh chấp thừa kế quyền sử dụng đất

Để tiến hành khởi kiện tranh chấp quyền sử dụng đất trong thừa kế, người khởi kiện cần chuẩn bị bộ hồ sơ đầy đủ, bao gồm:

• Đơn khởi kiện: Văn bản trình bày yêu cầu, nội dung tranh chấp và các căn cứ pháp lý.
• Giấy tờ cá nhân của người khởi kiện: Căn cước công dân, hộ chiếu hoặc các giấy tờ có giá trị pháp lý tương đương.
• Giấy tờ liên quan đến người đã mất: Giấy chứng tử, giấy khai sinh, giấy chứng minh nhân dân hoặc căn cước công dân, giấy kết hôn, nếu có.
• Giấy tờ của người thừa kế: Giấy khai sinh, căn cước công dân và các tài liệu chứng minh quan hệ thừa kế với người để lại di sản.
• Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc tài sản trên đất: Đây là giấy tờ quan trọng chứng minh quyền sở hữu tài sản đang tranh chấp.
• Di chúc (nếu có): Văn bản di chúc hợp pháp do người để lại di sản lập.
• Các tài liệu, chứng cứ khác liên quan đến di sản thừa kế: Bao gồm giấy tờ chứng minh nguồn gốc đất, hợp đồng giao dịch, biên lai đóng thuế,...

Việc chuẩn bị hồ sơ đầy đủ, chính xác sẽ giúp Tòa án nhanh chóng xem xét và giải quyết tranh chấp.

Nghĩa vụ nộp tạm ứng án phí và thủ tục thụ lý vụ án

Sau khi nhận hồ sơ, Tòa án sẽ tiến hành kiểm tra tính hợp lệ của đơn khởi kiện và các giấy tờ kèm theo. Nếu hồ sơ đáp ứng đầy đủ các yêu cầu, Tòa án sẽ thông báo cho người khởi kiện về việc phải nộp tạm ứng án phí theo quy định, trừ trường hợp người khởi kiện thuộc đối tượng được miễn giảm án phí.

Khi người khởi kiện hoàn thành nghĩa vụ nộp án phí, Tòa án sẽ ra quyết định thụ lý vụ án, chính thức bắt đầu quy trình xử lý tranh chấp.

Quy trình này được thực hiện theo quy định tại Điều 191 Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2015, trong đó quy định rõ trình tự, thủ tục thụ lý và xử lý vụ án dân sự.

 

Tạm ứng án phí cần phải nộp là bao nhiêu?

Quá trình xác minh và chuẩn bị xét xử tranh chấp thừa kế quyền sử dụng đất

Sau khi thụ lý, Tòa án sẽ tiến hành xác minh các chứng cứ, tài liệu liên quan nhằm làm sáng tỏ bản chất tranh chấp và đảm bảo công bằng trong việc phân chia di sản. Quá trình này bao gồm nhiều bước phức tạp và cần sự phối hợp của các bên liên quan, như sau:

• Xác minh nhân thân của người đã mất: Tìm hiểu quan hệ huyết thống, hôn nhân để xác định chính xác những người có quyền thừa kế theo quy định của pháp luật.
• Kiểm tra tính hợp pháp của di chúc: Nếu có di chúc, Tòa án sẽ xem xét các điều kiện để di chúc có hiệu lực theo Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015.
• Xác định người thừa kế hợp pháp: Căn cứ vào các tài liệu, chứng cứ để xác định những ai có quyền hưởng thừa kế theo pháp luật hoặc di chúc.
• Kiểm tra quan hệ giữa người để lại di sản và các đồng thừa kế: Để làm rõ quyền lợi và trách nhiệm của từng người trong quá trình phân chia di sản.
• Xác minh tài sản thừa kế: Bao gồm quyền sử dụng đất, nguồn gốc đất, quá trình sử dụng, tình trạng hiện tại và các quyền, nghĩa vụ phát sinh liên quan đến đất.

Trong quá trình này, Tòa án cũng có thể áp dụng các thủ tục tố tụng bổ trợ khác như:

• Yêu cầu các cơ quan, tổ chức, cá nhân cung cấp tài liệu, chứng cứ liên quan.
• Áp dụng các biện pháp khẩn cấp tạm thời để bảo vệ quyền lợi trước khi có phán quyết cuối cùng.
• Tổ chức xem xét, thẩm định tại chỗ để đánh giá chính xác giá trị và trạng thái của tài sản.
• Định giá hoặc thẩm định giá trị quyền sử dụng đất phục vụ cho việc phân chia tài sản thừa kế.

Bên cạnh đó, Tòa án cũng tiến hành mở phiên hòa giải tại giai đoạn chuẩn bị xét xử nhằm tạo điều kiện cho các bên tiếp tục thương lượng, nếu hòa giải thành công thì Tòa án sẽ ra quyết định công nhận sự thỏa thuận này. Nếu hòa giải không thành, Tòa án sẽ tổ chức phiên tòa để xét xử và đưa ra phán quyết cuối cùng.

Các cấp xét xử và thủ tục thi hành án trong tranh chấp thừa kế quyền sử dụng đất

Theo quy định tại Điều 17 Bộ luật Tố tụng Dân sự, các tranh chấp về thừa kế quyền sử dụng đất được giải quyết qua hai cấp xét xử gồm:

• Sơ thẩm: Tòa án cấp quận/huyện hoặc tương đương xem xét và đưa ra phán quyết ban đầu.
• Phúc thẩm: Nếu không đồng ý với bản án sơ thẩm, các bên có quyền kháng cáo trong thời hạn luật định theo Điều 273 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.

Bản án phúc thẩm có hiệu lực thi hành ngay và không thể kháng cáo tiếp, tuy nhiên, trong trường hợp phát hiện vi phạm nghiêm trọng về tố tụng hoặc có tình tiết mới có thể làm thay đổi bản chất vụ án, đương sự có thể đề nghị áp dụng thủ tục giám đốc thẩm hoặc tái thẩm để xem xét lại.

Ngoài ra, theo Điều 623 Bộ luật Dân sự 2015, thời hiệu khởi kiện yêu cầu chia di sản thừa kế đối với bất động sản (bao gồm quyền sử dụng đất) là 30 năm kể từ thời điểm mở thừa kế (ngày người để lại di sản qua đời). Đặc biệt, Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao cũng cho phép người thừa kế khởi kiện lại trong trường hợp trước đây tòa án đình chỉ giải quyết vì hết thời hiệu khởi kiện theo quy định cũ của Bộ luật Dân sự 1995 hoặc 2005.

Các nội dung tòa án xem xét khi giải quyết tranh chấp thừa kế quyền sử dụng đất

Trong quá trình giải quyết tranh chấp thừa kế, Tòa án sẽ đánh giá tổng thể mọi yếu tố pháp lý và thực tế nhằm đảm bảo sự công bằng và đúng luật trong phân chia di sản. Các vấn đề chính được xem xét gồm:

• Phương thức thừa kế: Tòa án xác định di sản được phân chia theo di chúc hợp pháp hay theo pháp luật khi không có di chúc hoặc di chúc không hợp lệ.
• Quyền hưởng di sản: Ai là người có quyền hưởng thừa kế quyền sử dụng đất, căn cứ vào quan hệ nhân thân và pháp luật.
• Công sức quản lý, tôn tạo tài sản: Xem xét sự đóng góp của người trực tiếp quản lý, bảo vệ, cải tạo tài sản thừa kế để ghi nhận công lao tương xứng.

Phương thức thừa kế được yêu cầu giải quyết

Phương thức chia thừa kế quyền sử dụng đất có thể theo di chúc, theo pháp luật hoặc kết hợp cả hai. Tòa án dựa trên:

• Di chúc hợp pháp: Nếu có di chúc, Tòa án kiểm tra tính hợp lệ và thực hiện phân chia theo nội dung di chúc.
• Không có di chúc hoặc di chúc vô hiệu: Tòa án áp dụng quy định pháp luật về thừa kế theo hàng thừa kế tại Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 để phân chia.
• Di chúc có hiệu lực một phần: Phần di sản có nội dung hợp lệ sẽ được phân chia theo di chúc, phần còn lại áp dụng pháp luật.

Quyền được hưởng thừa kế là quyền sử dụng đất

Để xác định đúng quyền hưởng thừa kế, Tòa án xem xét:

• Người được hưởng thừa kế có phải là đồng thừa kế hợp pháp không.
• Người để lại di sản có quyền sử dụng đất hợp pháp, có đầy đủ giấy tờ chứng minh.
• Quyền sử dụng đất có đang tranh chấp với bên thứ ba hoặc có thuộc tài sản bảo đảm cho khoản nợ không.
• Quyền sử dụng đất đã được cấp giấy chứng nhận hay chưa. Nếu chưa, người thừa kế cần cung cấp chứng cứ chứng minh nguồn gốc và quá trình sử dụng hợp pháp.

Công sức quản lý, tôn tạo tài sản thừa kế

Theo quy định tại Điều 652 Bộ luật Dân sự 2015, trong phân chia di sản thừa kế, Tòa án sẽ xem xét công sức, sự đóng góp của từng người trong việc quản lý, bảo vệ và tôn tạo tài sản thừa kế. Điều này bao gồm:

• Việc trực tiếp chăm sóc, canh tác, sửa chữa, cải tạo đất đai.
• Các khoản chi phí đã bỏ ra để duy trì và phát triển giá trị của tài sản thừa kế.
• Thời gian và công sức bỏ ra trong quá trình sử dụng quyền sử dụng đất.

Nếu có sự đóng góp cụ thể, hợp lý, Tòa án có thể phân chia tài sản thừa kế theo hướng có lợi hơn cho người đã đóng góp nhiều công sức.

Dịch vụ tư vấn giải quyết tranh chấp thừa kế quyền sử dụng đất

Để xử lý tranh chấp thừa kế quyền sử dụng đất một cách nhanh chóng và hiệu quả, việc sử dụng dịch vụ tư vấn pháp lý chuyên nghiệp là rất cần thiết. Các dịch vụ tư vấn này thường bao gồm:

• Tư vấn pháp luật thừa kế và đất đai: Giúp bạn hiểu rõ về quyền và nghĩa vụ, cũng như các quy định pháp luật liên quan đến việc thừa kế quyền sử dụng đất.
• Tư vấn soạn thảo và kiểm tra hồ sơ pháp lý: Hỗ trợ chuẩn bị đầy đủ giấy tờ, tài liệu cần thiết để khởi kiện hoặc làm thủ tục sang tên, chuyển nhượng.
• Tư vấn hòa giải, thương lượng: Hỗ trợ tổ chức thương lượng, hòa giải giữa các bên tranh chấp nhằm đạt được thỏa thuận thuận lợi nhất.
• Tư vấn thủ tục khởi kiện và đại diện tại tòa: Hướng dẫn quy trình khởi kiện, soạn thảo đơn từ, đại diện bảo vệ quyền lợi của bạn trước Tòa án.
• Tư vấn thi hành án: Hỗ trợ theo dõi và thực hiện phán quyết của tòa án để bảo đảm quyền lợi được thực thi đầy đủ trên thực tế.

Luật sư tư vấn giải quyết tranh chấp thừa kế

Tranh chấp thừa kế quyền sử dụng đất là vấn đề phổ biến, nhưng không phải là không thể giải quyết nếu có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và hiểu biết đúng đắn về pháp luật. Việc chuẩn bị hồ sơ đầy đủ, minh bạch các giấy tờ liên quan, đồng thời hiểu rõ quy trình pháp lý là nền tảng quan trọng để giải quyết tranh chấp hiệu quả. Đồng thời, việc sử dụng dịch vụ tư vấn pháp luật chuyên nghiệp sẽ giúp giảm thiểu rủi ro và đảm bảo quá trình giải quyết diễn ra thuận lợi, công bằng. Chuyên tư vấn luật cam kết cung cấp dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp, nhanh chóng và hiệu quả, giúp Quý khách hàng giải quyết các vấn đề pháp lý liên quan một cách thuận lợi và đúng quy định. Liên hệ ngay hotline 1900636387 để được tư vấn miễn phí.

Nguồn: Giải quyết tranh chấp thừa kế quyền sử dụng đất như thế nào?

>>> Xem thêm: 

• Hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND xã: Có bắt buộc? Thủ tục? 
• Cách chia thừa kế đất đai khi không có di chúc theo quy định pháp luật