TỘI PHẠM PHÁP NHÂN TRONG LĨNH VỰC HÀNG HÓA (PHÂN 3)

Kiến nghị - Giải pháp về việc áp dụng nội dung quy định pháp luật:

a)     Đối với tội buôn lậu: để tránh tình trạng bị khởi tố hình sự, pháp nhân thương mại cần:

·        Điều kiện về chủ thể:

-                 Một là, tẩu tán trách nhiệm này cho một cá nhân, tổ chức khác mà đảm bảo yếu tố “không cấu kết”, “không giúp sức”, “không che giấu”.

-                 Hai là, triệt tiêu tư cách chủ thể: thành lập một tổ chức dự phòng không phải là pháp nhân thương mại.

-                 Ba là, triệt tiêu tư cách pháp nhân: việc thực hiện hành vi phạm tội vì không nhận thức được hành vi của mình là phạm tội, không ngăn chặn kịp thời và hậu quả vẫn xảy xa không như mong muốn.

·        Điều kiện về khách thể:

Chỉ duy nhất một yếu tố trong khách thể có thể triệt tiêu được dấu hiệu hình sự cho pháp nhân thương mại, đó chính là đối tượng tác động của các quan hệ xã hội:

-         Một là, phải đảm bảo đúng tiêu chí về khái niệm của vật thể thì mới có thể khởi tố hình sự được. Trong đó:

§     Hàng nhập lậu là những loại hàng hóa được liệt kê tại khoản 7 Điều Điều 3 Nghị định 185/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động  thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng;

§     Hàng cấm là những loại hàng hóa thuộc danh mục hàng cấm được liệt kê trong Phụ lục 1 – danh mục hàng hóa, dịch vụ cấm kinh doanh được quy định trong văn bản hợp nhất số 19/VBHN-BTC nghị định quy định chi tiết Luật Thương mại về hàng hóa, dịch vụ cấm kinh doanh, hạn chế kinh doanh và kinh doanh có điều kiện kèm theo Điều 4 Nghị định 59/2006/NĐ-CP ngày 12/06/2006.

§     Tiền Việt Nam bao gồm tiền mặt, ngân phiếu, trái phiếu, các loại thẻ tín dụng hoặc giấy tờ có giá trị thanh toán do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ban hành.

§     Kim khí quý là các loại kim khí thuộc loại quý hiếm dạng tự nhiên hoặc các chế phẩm làm từ kim khí quý theo danh mục tại khoản 1 Điều 3 Thông tư 17/2014/TT-NHNN quy định về phân loại, đóng gói, giao nhận, kim khí quý, đá quý do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ban hành  như: Vàng, bạc, bạch kim,...

§     Đá quý là các loại đá tự niên và các thành phẩm từ đá quý theo Danh mục tại khoản 1 Điều 3 Thông tư 17/2014/TT-NHNN quy định về phân loại, đóng gói, giao nhận, kim khí quý, đá quý do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ban hành  như: kim cương, ruby, emorot, saphia, ngọc trai và các loại đá quý khác.

§     Di vật, cổ vật hoặc vật có giá trị lịch sử, văn hóa do Nhà nước quy định tại Điều 4 Luật di sản văn hóa 2001 ngày 29/06/2001 kèm theo Điều 1 Luật di sản văn hóa 2009 sửa đổi, bổ sung Luật di sản văn hóa 2001, ngoại trừ danh lam thắng cảnh.

-         Hai là, phải đảm bảo đúng tiêu chí về định mức:

§  Hành vi buôn bán trái phép hàng cấm với số lượng lớn, giá trị lớn hoặc số lượng chưa lớn nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính, đã bị kết án về các tội vận chuyển trái phép hàng hóa, sản xuất, buôn bán, tàng trữ, vận chuyển hàng cấm, hàng giả, chưa được xóa án tích. Có thể liệt kê một số mặt hàng cấm điển hình như sau:

- Hàng cấm là thuốc lá điếu nhập lậu có số lượng từ 500 bao trở lên theo quy định tại khoản 2 Điều 25 Nghị định 124/2015/NĐ-CP sửa đổi Điều 25 Nghị định 185/2013/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm.

- Hàng cấm là pháo nổ, theo quy định tại Khoản 2.3, 2.4, 2.5 Thông tư liên tịch số 06/2008/TTLT-BCA-VKSNDTC-TANDTC hướng dẫn việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với cấc hành vi sản xuất, mua bán, vận chuyển, tàng trữ, sử dụng trái phép pháo nổ và thuốc pháo thì:

“2.3 Mua bán, vận chuyển, tàng trữ trái phép pháo nổ có số lượng từ 10 kg đến dưới 50 kg (được coi là số lượng lớn) hoặc dưới số lượng đó, nhưng đã bị xử phạt hành chính, hoặc gây hậu quả nghiêm trọng thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

2.4 Mua bán, vận chuyển, tàng trữ trái phép pháo nổ có số lượng từ 50 kg đến dưới 150 kg (được coi là số lượng rất lớn) thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

2.5 Mua bán, vận chuyển, tàng trữ trái phép pháo nổ có số lượng từ 150 kg trở lên (được coi là số lượng đặc biệt lớn) thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự.”

§  Hàng cấm không thể định giá được bằng tiền thì căn cứ vào giá trị mà chủ thể phạm tội đã mua hoặc giá trị thật nếu như đem bán loại hàng cấm đó để làm căn cứ xác định số lượng bao nhiêu là lớn.

§  Là hàng cấm và giá trị về văn hóa, lịch sử rất lớn như di tích lịch sử văn hóa;

§  Hành vi phạm tội được thực hiện nhiều lần và mỗi lần hàng hóa, tiền Việt Nam, ngoại tệ, kim khí quý, đá quý có trị giá trên 200.000.000 đồng hoặc dưới 200.000.000 đồng (đã bị xử phạt vi phạm hành chính) nhưng tổng số các lần cộng lại có giá trị từ 200.000.000 đồng trở lên thì vẫn bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

·        Điều kiện về mặt khách quan:

-         Một là, phải đảm bảo đúng khái niệm về mặt hành vi buôn lậu thì mới khởi tố được: là hành vi buôn bán trái phép hàng cấm, tiền Việt Nam, kim khí quý, đá quý qua biên giới hoặc từ khu phi thuế quan vào nội địa hoặc ngược lại.

-         Hai là, hành vi đó triệt tiêu được điều kiện về xử phạt vi phạm hành chính hay không? Là, hành vi chưa bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc chưa bị kết án về các tội vận chuyển trái phép hàng hóa, sản xuất, buôn bán, tàng trữ, vận chuyển hàng cấm, hàng giả; đã được xóa án tích hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi khác không phải là hành vi buôn lậu hoặc là hành vi vận chuyển trái phép hàng hóa, sản xuất, buôn bán, tàng trữ, vận chuyển hàng cấm, hàng giả.

-         Ba là, đảm bảo được số lần thực hiện hành vi: hành vi được thực hiện lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng.

-         Bốn là, hậu quả do hành vi gây ra là những thiệt hại vật chất và phi vật chất cho xã hội như tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người; những thiệt hại về tài sản cho xã hội và những thiệt hại khác về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội,...; xâm phạm trực tiếp đến quyền và lợi ích của người tiêu dùng; và không là yếu tố bắt buộc để cấu thành tội phạm này. Tuy nhiên vẫn có thể triệt tiêu được hậu quả gây ra nếu hành vi chưa gây ra thiệt hại hoặc gây thiệt hại không lớn.

-         Năm là, hành vi tác động là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến hậu quả. Tuy nhiên việc vẫn thực hiện đúng hành vi nhưng không dẫn đến hậu quả như phân tích trên thì sẽ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

-         Năm là, triệt tiêu yếu tố địa điểm phạm tội là dấu hiệu bắt buộc: Là hành vi buôn bán trái phép không thông qua biên giới từ lãnh thổ Việt Nam qua các nước khác hoặc ngược lại thông qua đường bộ, đường thủy, đường sắt, đường hàng không.

-         Sáu là, triệt tiêu thời điểm hoàn thành phạm tội: là thời điểm hàng cấm chưa đưa được qua biên giới.

·        Điều kiện về mặt chủ quan: Lỗi là lỗi cố ý (cố ý trực tiếp), động cơ là để thu lợi bất hợp pháp. Tuy nhiên vẫn có thể tẩu tán trách nhiệm này bằng cách:

-         Chủ thể phạm tội chưa đưa được hàng cấm qua biên giới hoặc qua khu phi thuế quan.

-         Động cơ của chủ thể phạm tội không là dấu hiệu bắt buộc để cấu thành tội phạm. Để cấu thành tội thì chủ thể phải có mục đích duy nhất đó là kinh doanh kiếm lời, thu lợi nhuận bất chính trên 100.000.000 đồng từ hành vi buôn lậu.

-         Yếu tố lỗi có thể được triệt tiêu nếu chủ thể phạm tội không nhận thức được hành vi của mình là nguy hiểm, không ngăn chặn kịp thời và không mong muốn hậu quả xảy ra.

Xem thêm các bài viết khác của chúng tôi tại: chuyentuvanphapluat.com.