KHI NÀO TIẾN HÀNH THỰC NGHIỆM ĐIỀU TRA?

Thực nghiệm điều tra là một biện pháp điều tra tố tụng quan trọng, được quy định tại khoản 1 Điều 204 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015. Biện pháp này cho phép cơ quan điều tra dựng lại hiện trường hoặc tái hiện các hành vi để kiểm tra, đối chiếu các tài liệu, chứng cứ và tình tiết vụ án. Việc thực nghiệm điều tra chỉ được áp dụng khi cần làm sáng tỏ những mâu thuẫn hoặc nghi vấn chưa được giải quyết bằng các biện pháp khác. Trong quá trình thực hiện, cần đo đạc, chụp ảnh, ghi hình, lập sơ đồ và ghi nhận kết quả đầy đủ trong biên bản. Bài viết này sẽ phân tích các trường hợp cần thực nghiệm điều tra và trình tự tiến hành theo quy định pháp luật.

Ai có quyền yêu cầu thực nghiệm điều tra?

Khi nào cần thực hiện thực nghiệm điều tra?

Thực nghiệm điều tra được tiến hành khi các tình tiết vụ án chưa được làm rõ thông qua các chứng cứ hiện có. Biện pháp này chỉ sử dụng trong những trường hợp thật sự cần thiết nhằm đảm bảo quá trình điều tra khách quan và chính xác.

Xác minh mâu thuẫn và nghi vấn trong quá trình điều tra

Thực nghiệm điều tra đặc biệt quan trọng trong việc làm rõ các điểm bất đồng hoặc nghi vấn trong vụ án, bao gồm:

Mâu thuẫn trong lời khai: Khi lời khai giữa các bị can, bị hại hoặc nhân chứng không thống nhất, TNĐT giúp tái hiện tình huống để xác định sự hợp lý và logic của các lời khai.
Lời khai có chi tiết đáng ngờ: Khi các chi tiết trong lời khai khó tin hoặc không phù hợp với thực tế, cần dựng lại hiện trường để kiểm tra.
Khả năng thực hiện hành vi: Cơ quan điều tra cần xác định liệu một cá nhân có khả năng thực hiện hành vi cụ thể hay không, ví dụ: leo trèo, di chuyển trong thời gian nhất định.
Xác minh hiện tượng xảy ra: TNĐT kiểm chứng khả năng một sự việc có thể xảy ra trong điều kiện đã mô tả.

Toàn bộ quá trình cần được đo đạc, ghi hình, vẽ sơ đồ và lập biên bản chi tiết nhằm đảm bảo tính pháp lý và giá trị chứng minh.

Dựa trên chứng cứ sẵn có

Thực nghiệm điều tra không thể tiến hành tùy tiện mà phải dựa trên các chứng cứ, tài liệu đã thu thập:

Cơ sở pháp lý: TNĐT phải xuất phát từ các giả thuyết điều tra có căn cứ, dựa trên biên bản hiện trường, kết luận giám định, vật chứng và lời khai.
Mục đích: Kiểm tra, củng cố hoặc bác bỏ giả thuyết để hướng điều tra đi đúng hướng.
Tuân thủ pháp luật: Thực hiện theo đúng trình tự, thủ tục tại Điều 204 BLTTHS 2015.
Bảo vệ quyền con người: Không xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của người tham gia và đảm bảo trật tự công cộng.

Biên bản TNĐT, sơ đồ và ghi nhận kết quả là nguồn chứng cứ đáng tin cậy để phục vụ giải quyết vụ án.

Trình tự và thủ tục thực nghiệm điều tra

Quá trình thực nghiệm điều tra cần thực hiện theo trình tự chặt chẽ, gồm ba giai đoạn: Chuẩn bị, Tiến hành và Kết thúc.

Giai đoạn chuẩn bị

Giai đoạn này quyết định tính hợp pháp và hiệu quả của buổi TNĐT:

Ra quyết định: Thủ trưởng hoặc Phó Thủ trưởng cơ quan điều tra ban hành quyết định thực nghiệm, đồng thời gửi thông báo cho Viện kiểm sát và các bên liên quan.
Xác định thành phần tham gia:

Bắt buộc: Điều tra viên, kiểm sát viên, người chứng kiến.
Người thực hiện hành vi: Bị can, bị hại hoặc nhân chứng.
Khác: Chuyên gia, cán bộ kỹ thuật hình sự, luật sư nếu cần.

Chuẩn bị phương tiện và bảo vệ hiện trường: Máy ảnh, máy quay, dụng cụ đo đạc, đồng thời tổ chức lực lượng bảo vệ, đảm bảo an ninh trật tự.

Giai đoạn tiến hành

Trong giai đoạn này, buổi TNĐT diễn ra theo các bước:

Phổ biến nội dung: Điều tra viên thông báo mục đích, yêu cầu và nội dung cho tất cả người tham gia.
Thực hiện hành vi: Người tham gia tự diễn lại hành vi, không bị hướng dẫn hay ra lệnh. Có thể lặp lại nhiều lần nếu cần.
Đo đạc và ghi chép: Sử dụng thiết bị chuyên dụng để đo thời gian, không gian, khoảng cách, ghi lại trên sơ đồ.
Ghi âm, ghi hình: Ghi hình liên tục để đảm bảo tính khách quan.
Kiểm sát viên giám sát: Theo dõi toàn bộ quá trình để bảo đảm tuân thủ pháp luật.

Giai đoạn kết thúc

Sau khi buổi TNĐT kết thúc, các bước hoàn thiện hồ sơ gồm:

Lập biên bản TNĐT: Ghi nhận chi tiết thời gian, địa điểm, thành phần tham gia, điều kiện khách quan, diễn biến và kết quả đo đạc.
Thông qua và ký biên bản: Đọc biên bản cho tất cả người tham gia, thu thập ý kiến bổ sung và ký xác nhận.

Biên bản, hình ảnh và video trở thành chứng cứ quan trọng trong hồ sơ vụ án.

Thủ tục tiến hành việc thực nghiệm điều tra

Dịch vụ luật sư liên quan đến thực nghiệm điều tra

Chuyên tư vấn luật cung cấp dịch vụ tư vấn và đại diện pháp lý chuyên nghiệp trong các vụ án có thực nghiệm điều tra. Luật sư sẽ hỗ trợ từ giai đoạn điều tra đến xét xử, bao gồm:

Tư vấn quyền và nghĩa vụ trong TNĐT.
Hướng dẫn các dạng TNĐT và cách ứng phó.
Soạn thảo hồ sơ pháp lý.
Giám sát việc thực hiện TNĐT đúng quy định.
Bảo vệ quyền lợi thân chủ và phản bác kết quả TNĐT không khách quan.
Tham gia với tư cách luật sư bào chữa, bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho các bên.

Dịch vụ luật sư liên quan đến thực nghiệm điều tra

Thực nghiệm điều tra là công cụ quan trọng giúp làm sáng tỏ các tình tiết phức tạp trong vụ án hình sự. Việc thực hiện phải tuân thủ nghiêm ngặt trình tự, thủ tục theo quy định pháp luật. Chuyên tư vấn luật cam kết cung cấp dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp, nhanh chóng và hiệu quả, giúp Quý khách hàng giải quyết các vấn đề pháp lý liên quan một cách thuận lợi và đúng quy định. Liên hệ ngay hotline 1900636387 để được tư vấn miễn phí.

Nguồn: Thực nghiệm điều tra: Khi nào? Trình tự thủ tục?

>>> Xem thêm:

Thạc sĩ - Luật sư Phan Mạnh Thăng

Tìm kiếm Blog này