TƯ VẤN XỬ LÝ TRANH CHẤP THỪA KẾ ĐẤT ĐAI NẰM TRONG QUY HOẠCH

Tranh chấp thừa kế liên quan đến đất đai nằm trong quy hoạch là một vấn đề pháp lý phức tạp, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của các đồng thừa kế. Mặc dù việc đất đai vướng các dự án quy hoạch của Nhà nước không làm chấm dứt quyền hưởng di sản, nhưng lại tạo ra nhiều thách thức trong việc sử dụng, định giá, phân chia tài sản và xác định quyền lợi bồi thường khi Nhà nước thu hồi. Bài viết này sẽ trình bày các phương thức giải quyết tranh chấp hiệu quả, từ thương lượng, hòa giải cho đến quy trình khởi kiện chi tiết tại Tòa án, đồng thời làm rõ các quyền và nghĩa vụ của người thừa kế theo quy định pháp luật đất đai hiện hành.

 

Tranh chấp thừa kế đất đai

Các Phương Thức Giải Quyết Tranh Chấp Thừa Kế Đất Đai Nằm Trong Quy Hoạch

Tranh chấp về thừa kế đất đai nói chung, và đặc biệt là đất nằm trong quy hoạch, thường được giải quyết theo các phương thức sau:

• Thương lượng giữa các đồng thừa kế.
• Khởi kiện tranh chấp thừa kế có di sản là đất bị quy hoạch đến Tòa án có thẩm quyền.

Ngoài ra, một bên có quyền gửi đơn đến Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp để yêu cầu hòa giải. Tuy nhiên, theo khoản 2 Điều 3 Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐTP, thủ tục hòa giải này không bắt buộc đối với tranh chấp thừa kế có di sản là đất bị quy hoạch.

Thương Lượng Giữa Các Đồng Thừa Kế

Giải quyết tranh chấp thừa kế nên bắt đầu bằng thương lượng giữa các đồng thừa kế để tiết kiệm thời gian và chi phí pháp lý. Việc thương lượng cần dựa trên các quy định pháp luật về thừa kế và điều kiện thực tế của di sản đất đai bị quy hoạch.

Để việc thương lượng đạt được kết quả, các bên cần tìm hiểu các quy định pháp luật liên quan, từ đó hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình trong quan hệ thừa kế. Các quy định pháp luật quan trọng bao gồm:

• Trường hợp có di chúc, cần xem xét tính hợp pháp của di chúc và ý chí của người để lại di sản.
• Quy định về người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc theo Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015.
• Các trường hợp từ chối nhận di sản, thừa kế thế vị và truất quyền hưởng di sản theo quy định.
• Xác định những người thừa kế và hình thức phân chia di sản (theo di chúc hay theo pháp luật).
• Các giấy tờ pháp lý của đất đai đang bị quy hoạch.

Khởi Kiện Tranh Chấp Thừa Kế Đến Tòa Án Có Thẩm Quyền

Nếu thương lượng không thành công, một trong các bên có thể khởi kiện tại Tòa án để yêu cầu giải quyết tranh chấp thừa kế di sản đất bị quy hoạch. Quy trình tố tụng thực hiện theo Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, bao gồm các bước cơ bản sau:

Chuẩn Bị Hồ Sơ Khởi Kiện

Người khởi kiện cần chuẩn bị một bộ hồ sơ khởi kiện tranh chấp thừa kế đầy đủ bao gồm các giấy tờ sau:

• Đơn khởi kiện: Theo mẫu số 23-DS (ban hành kèm theo Nghị quyết số 01/2017/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao).
• Tài liệu chứng minh quyền thừa kế:
• Di chúc (nếu có).
• Giấy tờ chứng minh mối quan hệ nhân thân với người để lại di sản: Giấy khai sinh, Sổ hộ khẩu.
• Giấy chứng tử của người để lại di sản.
• Tài liệu pháp lý liên quan đến đất đai:
• Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
• Bản đồ quy hoạch liên quan đến thửa đất (nếu có).
• Các giấy tờ khác có liên quan đến quyền sử dụng đất đang tranh chấp.

Thủ Tục Nộp Đơn Khởi Kiện và Xác Nhận Đơn

• Nơi nộp đơn: Người khởi kiện nộp đơn tại Tòa án nhân dân nơi bị đơn cư trú.
• Hình thức nộp:
• Nộp trực tiếp: Đơn phải đầy đủ nội dung theo quy định. Tòa án sẽ cấp văn bản xác nhận đã nhận đơn.
• Gửi qua đường bưu điện: Cần có vận đơn, phiếu báo phát để làm bằng chứng về việc gửi và nhận đơn.

Thủ Tục Thụ Lý và Giải Quyết Đơn Kiện

Tòa án sẽ xem xét đơn kiện, nếu hợp lệ sẽ thông báo cho người khởi kiện nộp tạm ứng án phí và tiến hành thụ lý vụ án.

Giai Đoạn Chuẩn Bị Xét Xử

Thời hạn chuẩn bị xét xử thường kéo dài từ 04 đến 06 tháng, tính từ ngày Tòa án ra thông báo thụ lý vụ án (Điều 203 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015). Trong giai đoạn này, Tòa án sẽ thực hiện các công việc cần thiết:

• Triệu tập các đương sự: Để lấy lời khai, làm rõ các yêu cầu và các vấn đề liên quan đến vụ án.
• Thu thập tài liệu, chứng cứ: Yêu cầu các bên cung cấp hoặc Tòa án tự mình thu thập thêm các bằng chứng cần thiết.
• Tiến hành các biện pháp tố tụng khác:
• Xem xét, thẩm định tại chỗ đối với tài sản tranh chấp (nếu cần).
• Định giá tài sản (theo Điều 104 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015).
• Đo vẽ hiện trạng đất.
• Thu thập thông tin về quy hoạch: Làm việc với Ban bồi thường và giải phóng mặt bằng hoặc cơ quan quản lý đất đai để thu thập thông tin về việc thu hồi đất, chính sách bồi thường liên quan đến thửa đất tranh chấp, làm cơ sở cho việc giải quyết.
• Mở phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và hòa giải: Tòa án tổ chức phiên họp để các bên trình bày, công khai chứng cứ và tiến hành hòa giải nhằm giúp các bên tự thỏa thuận giải quyết tranh chấp (Điều 208 đến Điều 211 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015).
• Quyết định đưa vụ án ra xét xử: Nếu hòa giải không thành hoặc vụ án không thuộc trường hợp có thể hòa giải, Tòa án sẽ ra quyết định đưa vụ án ra xét xử.

Xét Xử Sơ Thẩm và Phúc Thẩm

• Xét xử sơ thẩm: Tòa án cấp sơ thẩm sẽ mở phiên tòa để xét xử vụ án. Sau khi xem xét toàn bộ hồ sơ, chứng cứ và diễn biến tại phiên tòa, Hội đồng xét xử sẽ ra bản án sơ thẩm.
• Xét xử phúc thẩm: Nếu một hoặc các bên đương sự không đồng ý với bản án sơ thẩm, họ có quyền làm đơn kháng cáo trong thời hạn luật định (quy định từ Điều 273 đến Điều 277 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015) để yêu cầu Tòa án cấp phúc thẩm xem xét lại. Bản án phúc thẩm sau khi được tuyên sẽ có hiệu lực thi hành ngay và không bị kháng cáo, kháng nghị theo thủ tục thông thường.

Những Lưu Ý Quan Trọng Khi Giải Quyết Tranh Chấp Thừa Kế Đất Đai Nằm Trong Quy Hoạch

Khi giải quyết tranh chấp thừa kế có di sản là đất bị quy hoạch, dù dưới bất kỳ hình thức nào, những người đồng thừa kế cũng cần lưu ý các vấn đề sau:

Đất Dính Quy Hoạch Không Cản Trở Quyền Thừa Kế Di Sản

Không có quy định pháp luật nào hạn chế hoặc cản trở quyền được thừa kế đối với di sản là đất bị quy hoạch. Hay nói cách khác, đất dính quy hoạch không làm cản trở quyền của những người thừa kế di sản. Miễn là đất đủ điều kiện là di sản và người thừa kế đủ điều kiện nhận thừa kế, việc phân chia di sản đối với đất vẫn được thực hiện.

Chia Thừa Kế Đối Với Di Sản Là Đất Đai Bị Quy Hoạch

Đất bị quy hoạch có tính đặc thù là có thể bị Nhà nước thu hồi theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được ban hành. Do đó, việc chia thừa kế cũng phụ thuộc vào việc có hay chưa có quyết định thu hồi đất.

• Trường hợp chưa có quyết định thu hồi đất:
• Nếu đất đủ điều kiện tách thửa để cấp đổi thành một giấy chứng nhận mới sau khi phân chia kỷ phần thừa kế cho các đồng thừa kế thì thực hiện thủ tục phân chia như bình thường, đồng thời thực hiện thủ tục tách thửa đất.
• Nếu đất không đủ điều kiện tách thửa hoặc trường hợp có tài sản trên đất và việc tách đất làm ảnh hưởng đến hiện trạng căn nhà thì sẽ ưu tiên phương án một bên nhận quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất và phải thanh toán lại giá trị tương ứng kỷ phần thừa kế cho các đồng thừa kế còn lại.
• Trường hợp có quyết định thu hồi đất và bồi thường: Giá trị tiền bồi thường thu hồi đất sẽ trở thành di sản và được phân chia theo quy định (di chúc hoặc theo pháp luật).

Cần chú ý vấn đề gì khi giải quyết tranh chấp

Đang Giải Quyết Tranh Chấp Mà Đất Bị Thu Hồi Thì Tiền Bồi Thường Được Xử Lý Thế Nào?

Trong trường hợp đất tranh chấp bị Nhà nước thu hồi, quyền hưởng bồi thường thuộc về người có quyền thừa kế di sản.

Di sản thừa kế được phân chia sẽ được xác định dựa trên giá trị bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy định pháp luật bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tương ứng với kỷ phần thừa kế mà mỗi người thừa kế được nhận.

Ngoài ra, theo khoản 5 Điều 25 Nghị định 88/2024/NĐ-CP quy định về chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi bồi thường đất như sau: “Trường hợp đất thu hồi, tài sản đang có tranh chấp mà chưa giải quyết xong thì tiền bồi thường, hỗ trợ được gửi vào tài khoản tiền gửi của đơn vị, tổ chức thực hiện nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư mở tại ngân hàng thương mại do Nhà nước nắm giữ cổ phần chi phối theo lãi suất không kỳ hạn, sau khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết xong thì trả cho người có quyền sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản". 

Các Câu Hỏi Thường Gặp Về Giải Quyết Tranh Chấp Thừa Kế Đất Đai Nằm Trong Quy Hoạch

Dưới đây là các câu hỏi thường gặp về giải quyết tranh chấp thừa kế có di sản là đất bị quy hoạch.

Tranh chấp thừa kế đất quy hoạch có cần hòa giải tại UBND xã không?

Không. Tranh chấp thừa kế là tranh chấp liên quan đến quyền sử dụng đất theo hướng dẫn tại khoản 2 Điều 3 Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐTP không thuộc trường hợp bắt buộc hòa giải cơ sở theo quy định tại Điều 235 Luật Đất đai 2024, hòa giải tại UBND cấp xã là thủ tục bắt buộc trước khi khởi kiện ra Tòa án.

Thời hiệu khởi kiện tranh chấp thừa kế đối với đất đai bị quy hoạch là bao lâu?

Pháp luật dân sự hiện hành quy định khá rõ về thời hiệu này. Cụ thể, theo Điều 623 Bộ luật Dân sự 2015, thời hiệu để người thừa kế yêu cầu Tòa án chia di sản là bất động sản, bao gồm cả đất đai bị quy hoạch, là 30 năm, tính từ thời điểm mở thừa kế (tức là ngày người để lại di sản qua đời).

Chi phí khởi kiện tranh chấp thừa kế đất quy hoạch bao gồm những khoản nào?

Khi khởi kiện tranh chấp thừa kế đất quy hoạch, người khởi kiện thường phải đối mặt với một số chi phí tố tụng cơ bản. Các chi phí này bao gồm tiền tạm ứng án phí dân sự sơ thẩm, được tính dựa trên giá trị phần tài sản tranh chấp theo quy định tại Nghị quyết số 326/2016/UBTVQH14. Ngoài ra, có thể phát sinh các chi phí khác như chi phí xem xét, thẩm định tại chỗ, chi phí định giá tài sản, chi phí giám định (nếu cần thiết để làm rõ sự thật khách quan của vụ án), và các chi phí tố tụng hợp lý khác theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự.

Giá trị đất bị quy hoạch để chia thừa kế được xác định như thế nào?

Việc xác định giá trị quyền sử dụng đất bị quy hoạch để làm cơ sở phân chia thừa kế là một bước quan trọng trong quá trình tố tụng. Thông thường, giá trị này sẽ được xác định thông qua việc Tòa án trưng cầu cơ quan định giá chuyên môn hoặc thành lập hội đồng định giá theo quy định tại Điều 104 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015. Việc định giá sẽ dựa trên giá thị trường tại thời điểm xét xử, đồng thời phải xem xét kỹ lưỡng các yếu tố ảnh hưởng từ tình trạng quy hoạch, khả năng bị Nhà nước thu hồi, cũng như mức độ hạn chế các quyền của người sử dụng đất do quy hoạch đó gây ra.

Tòa án giải quyết thế nào nếu có nhà cửa, công trình trên đất quy hoạch đang tranh chấp thừa kế?

Khi di sản tranh chấp bao gồm cả quyền sử dụng đất quy hoạch và các tài sản gắn liền với đất như nhà cửa, công trình xây dựng, Tòa án sẽ xem xét đây là một khối tài sản thống nhất để phân chia. Quá trình phân chia sẽ ưu tiên đảm bảo tính toàn vẹn và giá trị sử dụng của tài sản, đặc biệt là nhà ở. Theo các nguyên tắc chung về phân chia tài sản chung và di sản thừa kế tại Bộ luật Dân sự 2015, Tòa án có thể giao cho một hoặc một nhóm người thừa kế nhận toàn bộ hiện vật (bao gồm cả đất và nhà), đồng thời yêu cầu họ phải thanh toán lại phần giá trị tương ứng với kỷ phần thừa kế cho các đồng thừa kế còn lại. Việc này đặc biệt quan trọng nếu việc chia tách máy móc sẽ làm giảm đáng kể giá trị hoặc công năng sử dụng của tài sản.

Tòa án có thể từ chối thụ lý đơn khởi kiện tranh chấp thừa kế đất quy hoạch trong trường hợp nào?

Tòa án sẽ trả lại đơn khởi kiện, tức là từ chối thụ lý giải quyết tranh chấp thừa kế đất quy hoạch, nếu rơi vào một trong các trường hợp được quy định cụ thể tại Điều 192 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015. Các trường hợp phổ biến bao gồm: người khởi kiện không có quyền khởi kiện hoặc không có đủ năng lực hành vi tố tụng dân sự; sự việc tranh chấp đã được giải quyết bằng một bản án hoặc quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác (trừ trường hợp luật có quy định khác); hoặc đơn khởi kiện không đáp ứng đủ các điều kiện về hình thức, nội dung mà người khởi kiện đã được yêu cầu sửa đổi, bổ sung nhưng không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ.

Làm sao để xác định chính xác Tòa án nào có thẩm quyền giải quyết tranh chấp thừa kế đất quy hoạch?

Việc xác định Tòa án có thẩm quyền giải quyết tranh chấp thừa kế đất quy hoạch cần căn cứ vào các quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015. Về thẩm quyền theo cấp, theo Điều 35 và Điều 37 BLTTDS 2015, tranh chấp thừa kế tài sản thường thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp huyện. Tuy nhiên, nếu tranh chấp có đương sự hoặc tài sản ở nước ngoài, hoặc cần ủy thác tư pháp ra nước ngoài, thì thẩm quyền sẽ thuộc Tòa án nhân dân cấp tỉnh. Về thẩm quyền theo lãnh thổ, Điều 39 BLTTDS 2015 quy định Tòa án nơi bị đơn cư trú, làm việc (nếu bị đơn là cá nhân) hoặc nơi bị đơn có trụ sở (nếu là tổ chức) sẽ có thẩm quyền.

Dịch Vụ Luật Sư Tư Vấn Giải Quyết Tranh Chấp Thừa Kế Có Di Sản Là Đất Bị Quy Hoạch

Giải quyết tranh chấp thừa kế liên quan đến di sản là đất đai bị quy hoạch đòi hỏi sự am hiểu sâu sắc về pháp luật dân sự, đất đai, quy hoạch và kinh nghiệm thực tiễn. Với đội ngũ luật sư chuyên nghiệp, chúng tôi cung cấp các dịch vụ pháp lý toàn diện nhằm bảo vệ tối đa quyền và lợi ích hợp pháp của Quý khách hàng trong các tranh chấp phức tạp này, bao gồm:

• Phân tích, đánh giá tình trạng pháp lý của di sản là đất bị quy hoạch và đề xuất phương án giải quyết ban đầu.
• Cung cấp ý kiến pháp lý chi tiết về quyền thừa kế, tính hợp pháp của di chúc (nếu có), xác định hàng thừa kế, kỷ phần thừa kế, ảnh hưởng của quy hoạch đến quyền sử dụng đất và quyền lợi của các đồng thừa kế.
• Đại diện Quý khách hàng trong các buổi làm việc, thương lượng với các đồng thừa kế khác nhằm đạt được thỏa thuận hợp lý, hạn chế tranh chấp kéo dài.
• Soạn thảo các văn bản liên quan đến việc phân chia di sản thừa kế sau khi thương lượng thành công như thỏa thuận phân chia di sản, văn bản khai nhận di sản, văn bản từ chối nhận di sản.
• Hướng dẫn và hỗ trợ Quý khách hàng thu thập các tài liệu, chứng cứ cần thiết; hoàn thiện hồ sơ khởi kiện theo đúng quy định của pháp luật tố tụng dân sự để nộp tại Tòa án có thẩm quyền.
• Đại diện theo ủy quyền hoặc bảo vệ quyền lợi tại Tòa án:
• Tham gia tất cả các giai đoạn tố tụng tại Tòa án các cấp (sơ thẩm, phúc thẩm).
• Soạn thảo các văn bản tố tụng (đơn khởi kiện, bản tự khai, đơn yêu cầu, kiến nghị, đơn kháng cáo…).
• Tham gia các phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và phiên hòa giải do Tòa án tổ chức.
• Tranh luận, bảo vệ quan điểm và lợi ích của Quý khách hàng tại các phiên tòa.
• Phối hợp và tham gia cùng Tòa án, cơ quan định giá trong quá trình xem xét, thẩm định tại chỗ đối với thửa đất bị quy hoạch, đảm bảo việc định giá được thực hiện khách quan, đúng pháp luật.
• Tư vấn và hỗ trợ về các vấn đề liên quan đến bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.
• Đại diện Quý khách hàng liên hệ, làm việc với các cơ quan quản lý đất đai, quy hoạch, UBND các cấp và các cơ quan liên quan khác để làm rõ thông tin, thúc đẩy quá trình giải quyết vụ việc.

Luật sư tư vấn phương thức giải quyết tranh chấp

Giải quyết tranh chấp thừa kế có di sản là đất bị quy hoạch đòi hỏi sự cẩn trọng, kiến thức pháp lý vững vàng về cả pháp luật đất đai lẫn pháp luật thừa kế. Việc xác định quyền thừa kế, thời hiệu khởi kiện và các thủ tục pháp lý cần thiết là điều kiện tiên quyết để bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan. Nếu Quý khách hàng đang cần hỗ trợ chi tiết hoặc dịch vụ luật sư thừa kế, Chuyên tư vấn luật cam kết cung cấp dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp, nhanh chóng và hiệu quả, giúp Quý khách hàng giải quyết các vấn đề pháp lý liên quan một cách thuận lợi và đúng quy định. Liên hệ ngay hotline 1900636387 để được tư vấn miễn phí.

Nguồn: Giải quyết tranh chấp thừa kế có di sản là đất bị quy hoạch 

>>> Xem thêm:

• Hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND xã: Có bắt buộc? Thủ tục? 
• Tư vấn xử lý tranh chấp thừa kế đất kênh rạch