QUY TRÌNH GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP ĐẤT THỪA KẾ CÓ YẾU TỐ NGƯỜI VIỆT Ở NƯỚC NGOÀI

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và làn sóng người Việt định cư ở nước ngoài ngày càng gia tăng, các tranh chấp liên quan đến quyền thừa kế tài sản tại Việt Nam – đặc biệt là đất đai – trở nên ngày một phức tạp và phổ biến. Khoảng cách địa lý, sự khác biệt trong thủ tục hành chính và rào cản pháp lý khiến việc xác định quyền và nghĩa vụ thừa kế của Việt kiều gặp nhiều trở ngại. Để đảm bảo quyền lợi hợp pháp, người Việt Nam định cư ở nước ngoài cần nắm rõ các quy định pháp luật hiện hành và quy trình xử lý tranh chấp một cách toàn diện. Bài viết dưới đây sẽ phân tích cụ thể các nội dung liên quan đến quyền thừa kế, các bước giải quyết tranh chấp, và thủ tục khởi kiện theo quy định pháp luật Việt Nam.

 

Tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài

Điều kiện để người Việt Nam định cư ở nước ngoài được nhận thừa kế hợp pháp

Người gốc Việt đang sinh sống ở nước ngoài vẫn có quyền thừa kế tài sản tại Việt Nam, bao gồm cả quyền sử dụng đất, nếu đáp ứng đầy đủ các quy định của Bộ luật Dân sự 2015. Trước tiên, cần xác định rõ người đó thuộc diện thừa kế theo di chúc hay theo quy định pháp luật. Trong cả hai trường hợp, họ đều có quyền thừa kế nếu có đủ chứng cứ hợp pháp chứng minh mối quan hệ với người để lại di sản và không bị loại trừ theo quy định.

Trường hợp thừa kế theo di chúc

Nếu người đã khuất có để lại di chúc chỉ định rõ người thừa kế đang định cư ở nước ngoài, thì cá nhân này sẽ được nhận phần tài sản đó nếu:

• Di chúc được lập hợp pháp, đúng về hình thức và nội dung theo quy định tại Điều 624 và Điều 626 BLDS 2015.
• Người lập di chúc có quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng hợp pháp đối với tài sản để lại.
• Không có cơ sở chứng minh di chúc bị vô hiệu như lập trong trạng thái không minh mẫn, bị cưỡng ép, gian dối...

Trường hợp thừa kế theo pháp luật

Nếu không có di chúc hoặc di chúc không hợp lệ, di sản sẽ được chia theo pháp luật dựa trên thứ tự thừa kế được quy định tại Điều 651 BLDS 2015. Người Việt Nam ở nước ngoài vẫn được quyền hưởng phần di sản nếu chứng minh được họ thuộc một trong các hàng thừa kế theo quy định: từ cha mẹ, vợ chồng, con cái cho đến ông bà, anh em ruột, cháu ruột... Trường hợp người thừa kế trực tiếp đã qua đời, quyền được chuyển giao cho con cháu của họ theo nguyên tắc thế vị.

Chứng minh quyền thừa kế: Yếu tố then chốt để được công nhận

Người Việt định cư ở nước ngoài muốn được công nhận là người thừa kế cần chuẩn bị một bộ hồ sơ đầy đủ, gồm:

• Giấy tờ chứng minh quan hệ nhân thân (giấy khai sinh, đăng ký kết hôn…).
• Giấy chứng tử của người để lại di sản.
• Giấy tờ chứng minh tư cách cư trú ở nước ngoài (quốc tịch, hộ chiếu…).
• Di chúc hợp pháp (nếu có).

Những giấy tờ này phải được hợp pháp hóa lãnh sự (nếu do nước ngoài cấp) và dịch thuật công chứng đầy đủ theo quy định của pháp luật Việt Nam. Khi đầy đủ các điều kiện này, đương sự có thể yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp nếu phát sinh mâu thuẫn.

Giải pháp xử lý tranh chấp đất thừa kế có yếu tố nước ngoài

Tranh chấp thừa kế đất đai có sự tham gia của người Việt ở nước ngoài thường diễn ra qua ba giai đoạn: thương lượng nội bộ, hòa giải tại cơ sở và khởi kiện tại Tòa án. Mỗi bước đều có vai trò khác nhau trong việc giúp các bên tìm được tiếng nói chung hoặc, nếu không thể thỏa thuận, đưa ra phán quyết hợp pháp.

• Thương lượng trong gia đình: Là bước đầu tiên, giúp các bên tự thỏa thuận để phân chia di sản theo ý nguyện người đã khuất. Tuy nhiên, do mâu thuẫn lợi ích và khoảng cách địa lý, bước này thường không mang lại kết quả dứt điểm.
• Hòa giải tại Ủy ban nhân dân xã: Không bắt buộc trong tranh chấp thừa kế, nhưng nếu các bên yêu cầu, UBND xã có thể tổ chức hòa giải. Trên thực tế, bước này khó thực hiện hiệu quả nếu người thừa kế ở nước ngoài không thể tham gia trực tiếp.
• Khởi kiện tại Tòa án có thẩm quyền: Khi thương lượng và hòa giải thất bại, việc khởi kiện là phương án cuối cùng và bắt buộc để giải quyết tranh chấp theo quy trình tố tụng dân sự.

 

Các phương thức giải quyết tranh chấp hiệu quả

Thủ tục khởi kiện tại Tòa án khi có đương sự ở nước ngoài

Đối với các tranh chấp có yếu tố nước ngoài, thẩm quyền thuộc về Tòa án nhân dân cấp tỉnh nơi có bất động sản đang tranh chấp (khoản 5 Điều 26 và Điều 37 BLTTDS 2015). Để khởi kiện, người khởi kiện cần nộp hồ sơ bao gồm:

• Đơn khởi kiện theo mẫu quy định (mẫu 23-DS theo Nghị quyết 01/2017/NQ-HĐTP).
• Giấy tờ chứng minh nhân thân và quốc tịch.
• Chứng cứ về quyền sử dụng đất (Giấy chứng nhận QSDĐ, sổ đỏ…).
• Tài liệu chứng minh mối quan hệ thừa kế.
• Văn bản ủy quyền nếu không trực tiếp tham gia tố tụng.

Hồ sơ sau khi được Tòa kiểm tra sẽ được thụ lý nếu hợp lệ. Người khởi kiện cần nộp tiền tạm ứng án phí theo quy định tại Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14 trong vòng 07 ngày để vụ án được chính thức thụ lý.

Quy trình xét xử vụ án tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài bao gồm:

• Thụ lý vụ án: Sau khi kiểm tra và chấp nhận hồ sơ.
• Chuẩn bị xét xử: Tòa án tiến hành thu thập chứng cứ, tổ chức hòa giải và xác minh thông tin.
• Xét xử sơ thẩm: Nếu không hòa giải thành, vụ án sẽ được đưa ra xét xử để Tòa tuyên án phân chia di sản.

Các biện pháp tố tụng hỗ trợ Tòa án giải quyết tranh chấp

Trong quá trình giải quyết tranh chấp, Tòa có thể áp dụng nhiều biện pháp hỗ trợ như:

• Xem xét thực địa: Đo đạc, thẩm định tại chỗ để xác định hiện trạng đất.
• Định giá tài sản: Xác định giá trị thửa đất nhằm tính toán phần thừa kế tương ứng, phục vụ việc chia tài sản hoặc tính án phí.
• Ủy thác tư pháp: Dành cho trường hợp đương sự ở nước ngoài không có mặt và không ủy quyền, Tòa sẽ gửi yêu cầu qua Bộ Ngoại giao để thực hiện việc gửi giấy tờ hoặc lấy lời khai.
• Xác định tư cách nhận đất hay chỉ nhận giá trị: Tùy vào tình trạng pháp lý và quốc tịch, người thừa kế có thể được đứng tên đất hoặc chỉ nhận giá trị tương ứng.

Một số câu hỏi phổ biến và lưu ý thực tiễn

• Di chúc lập ở nước ngoài có giá trị không? Có, nếu tuân thủ pháp luật nơi lập và được hợp pháp hóa lãnh sự.
• Nếu một trong các thừa kế không hợp tác? Vẫn có thể khởi kiện và Tòa sẽ xét xử vắng mặt nếu được triệu tập hợp lệ.
• Người thừa kế có phải đóng thuế? Có, trừ trường hợp nằm trong diện miễn theo quy định về quan hệ nhân thân.
• Di chúc miệng có hiệu lực không? Có điều kiện, nếu lập trong tình huống nguy cấp và có người làm chứng hợp lệ.
• Sau khi nhận đất có được bán ngay không? Được, nếu đã hoàn tất thủ tục sang tên và không bị ràng buộc pháp lý.

Luật sư tư vấn giải quyết tranh chấp thừa kế

Tóm lại, tranh chấp đất thừa kế có yếu tố người Việt định cư ở nước ngoài là vấn đề pháp lý phức tạp đòi hỏi sự am hiểu quy định pháp luật, khả năng chứng minh mối quan hệ thừa kế hợp lệ và chuẩn bị hồ sơ đầy đủ, đúng quy cách. Chuyên tư vấn luật cam kết cung cấp dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp, nhanh chóng và hiệu quả, giúp Quý khách hàng giải quyết các vấn đề pháp lý liên quan một cách thuận lợi và đúng quy định. Liên hệ ngay hotline 1900636387 để được tư vấn miễn phí.

Nguồn: Giải quyết tranh chấp đất thừa kế của người Việt Nam định cư ở nước ngoài

>>> Xem thêm: 

• Người Việt Nam định cư ở nước ngoài có được hưởng thừa kế nhà đất tại Việt Nam?
• Xử lý tranh chấp thừa kế di chúc miệng: Hướng dẫn từ A đến Z