Ma túy, nghiện ma túy là những khái niệm
quen thuộc và được sử dụng khá rộng rãi ở Việt Nam. Đa phần người dân đều hiểu
và gắn ma túy với một số chất gây nghiện nguy hiểm như: thuốc phiện, cần sa và
đặc biệt là heroine.
Tuy nhiên, ma túy hiểu theo nghĩa rộng còn
bao gồm cả những chất gây nghiện được sử dụng hợp pháp khác như: rượu bia, thuốc
lá, cà phê, thuốc an thần…
Ma túy là tên gọi chung của các chất kích
thích mà sử dụng nhiều lần có thể gây nghiện, có nguồn gốc tự nhiên hoặc nhân tạo.
Không có một định nghĩa chung thống nhất nào về khái niệm này. Ở mỗi góc độ tiếp
cận, ma túy lại được hiểu theo những cách khác nhau.
Theo Luật Phòng chống ma túy (LPCMT) 2000 sửa
đổi bổ sung 2008 quy định về ma túy như sau:
• Chất
ma túy là các chất gây nghiện, chất hướng thần được quy định trong danh mục do
Chính phủ ban hành.
• Chất
gây nghiện là chất kích thích hoặc chất ức chế thần kinh dễ gây tình trạng nghiện
với người sử dụng.
• Chất
hướng thần là chất kích thích ức chế thần kinh hoặc gây ảo giác, nếu sử dụng
nhiều lần có thể dẫn đến tình trạng nghiện đối với người sử dụng.
• Tiền
chất là các chất hóa chất không thể thiếu được trong quá trình điều chế, sản xuất
chất ma túy được quy định trong danh mục do Chính phủ ban hành.
Theo Nghị định số 73/2018/NĐ-CP ngày 15
tháng 5 năm 2018 của Chính phủ ban hành
các danh mục chất ma túy và tiền chất, gồm 515 chất ma túy và 44 tiền chất,
chia làm 4 danh mục:
• Danh
Mục I: Các chất ma túy tuyệt đối cấm sử dụng trong y học và đời sống xã hội; việc
sử dụng các chất này trong phân tích, kiểm nghiệm, nghiên cứu khoa học, Điều tra
tội phạm theo quy định đặc biệt của cơ quan có thẩm quyền.
• Danh
Mục II: Các chất ma túy được dùng hạn chế trong phân tích, kiểm nghiệm, nghiên
cứu khoa học, Điều tra tội phạm hoặc trong lĩnh vực y tế theo quy định của cơ
quan có thẩm quyền.
• Danh
Mục III: Các chất ma túy được dùng trong phân tích, kiểm nghiệm, nghiên cứu
khoa học, Điều tra tội phạm hoặc trong lĩnh vực y tế, thú y theo quy định của
cơ quan có thẩm quyền.
• Danh
Mục IV: Các tiền chất.
Các chất ma túy được phân chia thành nhiều
loại dựa theo những căn cứ khác nhau như: nguồn gốc, mục đích sử dụng, mức độ
tác động lên hệ thần kinh… Tuy nhiên, việc phân loại này cũng chỉ mang tính chất
tương đối trong bối cảnh việc sử dụng các chất ma túy luôn luôn biến đổi khôn
lường. Có thể liệt kê ra đây những cách phân loại chính như sau:
1. Phân
loại theo nguồn gốc
Căn cứ theo tiêu chí này, ma túy được phân
chia thành 3 loại: Ma túy có nguồn gốc tự nhiên, ma túy bán tổng hợp và ma túy
tổng hợp.
• Ma
túy tự nhiên: Đây là các chất ma túy có sẵn trong tự nhiên, là những ancaloit của
một số loài thực vật như: cây thuốc phiện (cây anh túc, anh tử túc, a phiến …),
cây cần sa (còn gọi là bồ đà, cây gai dầu), cây cô ca…
• Ma
túy bán tổng hợp: là các chất ma túy được chế từ ma túy tự nhiên và một số chất
phụ gia khác, có tác dụng mạnh hơn chất ma túy ban đầu. Ví dụ: Heroin là một loại
ma túy bán tổng hợp được chiết xuất từ cây thuốc phiện, bằng cách chế thuốc phiện
với các hóa chất để tạo ra morphine và sau đó kết tủa thành heroin dạng thô.
• Ma
túy tổng hợp: là các loại ma túy được điều chế bằng phương pháp tổng hợp hóa học
toàn phần từ hóa chất như: thuốc lắc, ma túy đá...
2. Phân
loại căn cứ theo mức độ gây nghiện và khả năng bị lạm dụng
Dựa trên tiêu chí này, ma túy được chia
thành 2 loại: Ma túy có hiệu lực cao và ma túy có hiệu lực thấp (ma túy mạnh và
ma túy nhẹ).
• Ma
túy có hiệu lực cao: là các chất ma túy chỉ cần sử dụng với một lượng nhỏ đã có
thể thay đổi trạng thái tâm sinh lý của người sử dụng (mức độ kích thích mạnh),
và sử dụng vài lần có thể gây nghiện. Ví dụ: thuốc phiện, heroine, cocaine, thuốc
lắc…
• Ma
túy có hiệu lực thấp: là các chất ma túy phải sử dụng nhiều lần với một lượng lớn
thì mới làm thay đổi được trạng thái tâm sinh lý của người dùng và gây nghiện;
ví dụ: thuốc lá, thuốc lào…
3.
Phân loại theo tác dụng của chất ma túy đến hệ thần kinh trung ương
Dựa trên tác dụng chủ yếu của chất ma túy đến
hệ thần kinh trung ương của con người, ta có thể chia thành 3 loại:
• Nhóm
thuốc an thần, ức chế hệ thần kinh trung ương: Thuốc phiện, những chất chế ra từ
thuốc phiện (heroine, morphine, cocaine, methadone và pethidine) và thuốc ngủ
(lumiau, valium, seconau phenobacbital, serepax, mogadon, seduexen…). Tác động
chủ yếu khi sử dụng là buồn ngủ, an thần, yên dịu, giảm nhịp tim, giảm hô hấp…
• Nhóm
các chất gây kích thích: Bao gồm amphetamine và các dẫn xuất của nó; có tác dụng
làm tăng sinh lực, gây hưng phấn, tăng hoạt động của cơ thể, tăng nhịp tim, hô
hấp…
• Nhóm
các chất gây ảo giác: điển hình gồm LSD (Lysergic Acid Diethylamide) hay còn gọi
là ma túy gây ảo giác, ecstasy (thuốc lắc). Việc sử dụng các chất này với lượng
lớn có thể làm thay đổi nhận thức về hiện tại, về môi trường xung quanh; khiến
cho người dùng có thể nghe thấy, nhìn thấy những sự việc không có thật (ảo
thanh, ảo giác).
4. Phân
loại theo sự cho phép của pháp luật
Theo đó, ma túy được phân thành 2 loại:
• Ma
túy hợp pháp: là những loại ma túy thông dụng: rượu bia, thuốc lá (ni-cô-tin),
ca-phê-in, thuốc ngủ an thần, thuốc giảm đau thông thường…
• Ma
túy bất hợp pháp: Theo luật pháp của Việt Nam, những chất ma túy bất hợp pháp
có thể kể đến là: thuốc phiện, cần sa, heroin, cocaine, thuốc lắc, ma túy đá,
Heroin, các chất gây nghiện kích thích dạng Amphetamins…
Nhận xét
Đăng nhận xét