Tranh chấp về lối đi chung là vấn đề phổ biến trong các mối quan hệ dân sự tại Việt Nam, đặc biệt xảy ra giữa những người sử dụng đất liền kề nhau. Những tranh chấp này ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan, do đó việc nắm rõ quy trình và thủ tục giải quyết tranh chấp lối đi chung theo quy định pháp luật sẽ giúp người dân bảo vệ quyền lợi một cách hiệu quả. Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết các phương thức giải quyết tranh chấp lối đi chung, dựa trên cơ sở pháp lý hiện hành.
Tranh chấp lối đi chung giải quyết thế nào?
Phương thức giải quyết tranh chấp lối đi chung theo pháp luật
Theo quy định tại Điều
254 Bộ luật Dân sự 2015, nếu một bất động sản bị bao bọc bởi các bất động sản
khác và không có hoặc không đủ lối đi ra đường công cộng, chủ sở hữu có quyền
yêu cầu chủ sở hữu bất động sản liền kề dành cho mình một lối đi hợp lý trên phần
đất của họ. Thông thường, các bên sẽ thỏa thuận để mở lối đi chung này. Tranh
chấp lối đi chung phát sinh khi các bên không thể đồng thuận về việc mở lối đi
qua.
Trong trường hợp xảy ra
tranh chấp, các bên có thể thương lượng để giải quyết hòa giải. Nếu thương lượng
không thành công, tranh chấp có thể được giải quyết thông qua các cách thức
như:
- Đề nghị Ủy ban nhân dân (UBND) cấp xã hòa giải.
- Khởi kiện tranh chấp lối đi chung tại Tòa án có
thẩm quyền.
Hòa giải tại UBND cấp xã
Theo Điều 235 Luật Đất
đai 2024, Nhà nước khuyến khích các bên tranh chấp tự hòa giải hoặc hòa giải tại
cơ sở trước khi đưa tranh chấp ra các cấp xử lý tiếp theo. Nếu các bên không
hòa giải được, họ có thể gửi đơn đến UBND cấp xã nơi có đất tranh chấp để yêu cầu
hòa giải.
Tuy nhiên, theo khoản 2
Điều 3 Nghị quyết 04/2017/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối
cao, chỉ những tranh chấp liên quan đến xác định quyền sử dụng đất mới bắt buộc
hòa giải trước khi khởi kiện. Tranh chấp về lối đi chung không nằm trong nhóm
này nên việc hòa giải tại UBND cấp xã là không bắt buộc, nhưng vẫn được khuyến
khích vì:
- Thể hiện thiện chí, giúp các bên có cơ hội thương
lượng, thỏa thuận tránh các thủ tục tố tụng phức tạp.
- Giúp thu thập thêm chứng cứ, hồ sơ phục vụ cho việc
giải quyết nếu sau này vụ việc phải đưa ra Tòa án.
Khởi kiện tranh chấp lối đi chung tại Tòa án
Khi hòa giải không
thành hoặc các bên mong muốn giải quyết tranh chấp theo con đường pháp lý, họ
có thể khởi kiện tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền theo quy định của Bộ luật Tố
tụng Dân sự 2015.
Theo Điều 26 và Điều 39
Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, Tòa án có thẩm quyền giải quyết tranh chấp lối đi
chung là Tòa án nhân dân cấp huyện hoặc cấp tỉnh nơi có đất tranh chấp.
Hồ sơ khởi kiện bao gồm:
- Đơn khởi kiện tranh chấp lối đi chung (mẫu số
23-DS).
- Bản sao CCCD/hộ chiếu của người khởi kiện.
- Biên bản hòa giải không thành tại UBND cấp xã (nếu
có).
- Các giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất.
- Các chứng cứ liên quan khác.
Nếu người khởi kiện
chưa thể cung cấp đầy đủ tài liệu, họ vẫn có thể nộp đơn kèm các chứng cứ hiện
có và bổ sung tài liệu theo yêu cầu của Tòa án trong quá trình giải quyết.
Quy trình giải quyết
tranh chấp tại Tòa án
- Nộp đơn khởi kiện: Người khởi kiện có thể nộp hồ
sơ trực tiếp, gửi qua bưu điện hoặc nộp trực tuyến nếu có hệ thống Cổng Dịch
vụ công Quốc gia.
- Xem xét đơn khởi kiện: Thẩm phán được phân công sẽ
xem xét đơn trong vòng 5 ngày làm việc và quyết định việc thụ lý hoặc từ
chối giải quyết.
- Nộp tạm ứng án phí: Nếu vụ án thuộc thẩm quyền và
phải nộp án phí, người khởi kiện sẽ được thông báo và phải nộp trong vòng
7 ngày.
- Thụ lý vụ án: Sau khi án phí được nộp, Tòa án sẽ
ra quyết định thụ lý vụ án và thông báo cho các bên liên quan và Viện kiểm
sát.
- Chuẩn bị xét xử: Thẩm phán tiến hành thu thập chứng
cứ, hòa giải và chuẩn bị cho phiên tòa sơ thẩm.
- Xét xử: Phiên tòa sơ thẩm được mở để giải quyết
tranh chấp. Bản án có hiệu lực sau 30 ngày nếu không có kháng cáo hoặc
kháng nghị.
Cơ sở pháp lý để giải quyết tranh chấp lối đi chung
Việc giải quyết tranh
chấp dựa trên ba căn cứ chính: nguồn gốc tạo lập phần đất lối đi chung, quá
trình sử dụng và hiện trạng sử dụng đất.
Nguồn gốc tạo lập phần đất lối đi chung
Xác định nguồn gốc phần
đất là yếu tố quan trọng để phân biệt tranh chấp về quyền sử dụng đất hay tranh
chấp về quyền đi lại. Các cơ sở pháp lý để xác định nguồn gốc bao gồm:
- Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của các bên.
- Bản đồ địa chính, tài liệu đo vẽ, quy hoạch sử dụng
đất.
- Thỏa thuận giữa các bên về việc sử dụng đường đi
chung.
- Giấy tờ chuyển nhượng, thừa kế liên quan.
- Quyết định hành chính về đất đai tại khu vực
tranh chấp.
Các trường hợp phổ biến
gồm:
- Lối đi hình thành trên phần đất chung của nhiều
người.
- Lối đi tạo lập qua thỏa thuận giữa các chủ sử dụng
đất liền kề.
- Lối đi được xác định theo quy hoạch, kế hoạch sử
dụng đất địa phương.
- Lối đi hình thành do phân chia thửa đất ban đầu
thành nhiều phần.
Quá trình sử dụng lối đi chung
Quá trình sử dụng thể
hiện quyền lợi hợp pháp và thực tế của các bên liên quan. Yếu tố này thường được
đánh giá dựa trên:
- Thời gian và tính liên tục trong việc sử dụng lối
đi.
- Tập quán địa phương về việc sử dụng đường đi
chung.
Các chứng cứ để chứng
minh gồm lời khai người làm chứng, hình ảnh, biên bản xác nhận của chính quyền,
hóa đơn chi phí bảo dưỡng, sửa chữa lối đi.
Hiện trạng sử dụng lối đi chung
Hiện trạng lối đi phản
ánh tình trạng thực tế của phần đất tranh chấp tại thời điểm xảy ra tranh chấp,
ảnh hưởng đến phương án xử lý. Khi đánh giá hiện trạng, Tòa án xem xét:
- Bản đồ quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất có liên
quan.
- Quyền sử dụng, quyền đi lại của các bên.
- Giá trị phần đất tranh chấp (nếu có).
- Điều kiện vật lý của đường đi như kích thước, chất
lượng.
- Mức độ phụ thuộc vào lối đi chung và khả năng có
đường đi thay thế.
Tòa án có thể tiến hành
khảo sát thực địa, trưng cầu ý kiến chuyên môn, thu thập ý kiến người dân và
chính quyền địa phương, đồng thời định giá phần đất tranh chấp.
Các yếu tố ảnh hưởng đến việc giải quyết tranh chấp lối đi chung
Nghĩa vụ mở lối đi và bồi thường chi phí
Khoản 1 Điều 254 Bộ luật
Dân sự 2015 quy định chủ sở hữu bất động sản bị bao bọc bởi các bất động sản
khác mà không có hoặc không đủ lối đi ra đường công cộng có quyền yêu cầu chủ sở
hữu bất động sản liền kề dành cho mình một lối đi hợp lý. Lối đi này phải được
mở trên phần đất liền kề sao cho thuận tiện nhất và gây thiệt hại ít nhất cho
chủ đất mở lối đi.
Chủ đất phải dành lối
đi hợp lý và có nghĩa vụ bồi thường chi phí theo giá trị tương ứng trừ khi có
thỏa thuận khác. Việc xác định giá trị bồi thường căn cứ vào kết quả thẩm định
giá.
Dịch vụ tư vấn giải quyết tranh chấp lối đi chung
Luật sư đóng vai trò
quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi khách hàng khi tranh chấp lối đi chung xảy
ra. Dịch vụ tư vấn bao gồm:
- Tiếp nhận thông tin, xem xét hồ sơ đất đai và hiện
trạng lối đi.
- Phân tích pháp luật liên quan và đánh giá cơ hội,
rủi ro.
- Tư vấn phương án giải quyết tối ưu: thương lượng, hòa giải, hoặc khởi kiện.
- Hướng dẫn thu thập tài liệu chứng minh quyền sử dụng
và quá trình sử dụng lối đi.
- Lập vi bằng ghi nhận hiện trạng, thu thập lời
khai người làm chứng.
- Đại diện hoặc hỗ trợ đàm phán, hòa giải tại UBND cấp xã.
- Soạn thảo hồ sơ khởi kiện đầy đủ.
- Đại diện khách hàng tham gia các phiên hòa giải,
phiên tòa, thẩm định hiện trường.
- Bảo vệ quyền lợi tại phiên tòa, bao gồm xác định lối đi hợp lý và bồi thường.
- Tư vấn, hỗ trợ thủ tục thi
hành bản án, đảm bảo quyền lợi được thực thi.
![]() |
Chi phí thuê luật sư tư vấn giải quyết tranh chấp |
Tranh chấp lối đi chung
là vấn đề phổ biến ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi các bên sử dụng đất liền kề.
Chủ sở hữu bất động sản bị bao bọc có quyền yêu cầu mở lối đi hợp lý, đồng thời
bên dành lối đi có quyền được bồi thường hợp lý. Chuyên tư vấn luật cam kết
cung cấp dịch vụ tư vấn pháp lý chuyên nghiệp, nhanh chóng và hiệu quả, hỗ trợ
Quý khách hàng giải quyết tranh chấp lối đi chung thuận lợi, đúng quy định pháp
luật. Quý khách vui lòng liên hệ hotline 1900636387 để nhận tư vấn miễn phí
từ các luật sư giàu kinh nghiệm.
Nguồn: Hướng dẫn giải quyết tranh chấp lối đi chung theo quy định
>>> Xem thêm:
Nhận xét
Đăng nhận xét