NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN SẼ ĐƯỢC HỎI CUNG NHƯ THẾ NÀO ?

Khái niệm người chưa thành niên phạm tội trong pháp luật hình sự chỉ bao gồm những người đã đủ 14 tuổi nhưng chưa đủ 18 tuổi. Điều 12 Bộ luật Hình sự 2015 (BLHS 2015) quy định:

“1. Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu TNHS về mọi tội phạm.

2.  Người từ đủ 14 tuổi trở lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội giết người, tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, tội hiếp dâm, tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi, tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, tội cướp tài sản, tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản; về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một trong các điều sau đây…”.

Người chưa thành niên là người đang trong giai đoạn phát triển cả về nhân cách, trí lực và thể lực. Đặc điểm của lứa tuổi này là chưa phát triển đầy đủ về tâm sinh lí, đang trong giai đoạn hình thành và phát triển nhân cách. Họ chưa có đầy đủ khả năng nhận thức về tính chất nguy hiểm đối  với hành vi  của họ, ngoài ra họ còn dễ bị tác động bởi tác động của các hành vi ngoài xã hội.

Hoạt động điều tra trong vụ án hình sự mà trong đó có hỏi cung bị can người chưa thành niên cũng được tiến hành theo thủ tục chung do Bộ luật TTHS quy định nhưng khi tiến hành cần phải chú ý những điểm sau: chỉ ra quyết định khởi tố bị can khi người đó đã đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự theo Điều 12 BLHS 2015; Trong trường hợp đã có quyết định khởi tố bị can là người chưa thành niên thì khi áp dụng các biện pháp hỏi cung đối với họ nên có mặt đại diện gia đình bị can, thầy giáo, cô giáo, đại diện của nhà trường, Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và các tổ chức xã hội khác.

Hỏi cung bị can là một biện pháp điều tra nhằm thu thập chứng cứ từ  lời khai của bị can. Đối với bị can là người chưa thành niên thì biện pháp điều tra này đòi hỏi Điều tra viên, Kiểm sát viên phải là người có những hiểu biết cần thiết về đặc điểm tâm sinh lý của các em. Ngoài ra Điều 4 Thông tư liên tịch số 01/2011 quy định về phân công người tiến hành tố tụng. Theo đó, những người được phân công tiến hành tố tụng trong các vụ án này phải là những người đã được đào tạo hoặc có kinh nghiệm về điều tra, truy tố, xét xử đối với người chưa thành niên hoặc người có hiểu biết cần thiết về tâm lý học, khoa học giáo dục cũng như về hoạt động đấu tranh phòng chống tội phạm liên quan đến người chưa thành niên.

Theo quy định của pháp luật tố tụng, khi tiến hành hỏi cung bị can là người chưa thành niên, họ có thể tự mình hoặc thông qua người đại diện hợp pháp mời người bào chữa (Điều 422 Bộ luật TTHS). Đại diện hợp pháp của người chưa thành niên có thể tự mình bào chữa cho những người này. Trong trường hợp bị can là người chưa thành niên hoặc đại diện hợp pháp của họ không lựa chọn được người bào chữa thì cơ quan điều tr (CQĐT) phải yêu cầu Đoàn luật sư phân công văn phòng luật sự cử người bào chữa cho họ hoặc đề nghị Ủy ban Mặt trận Tổ Quốc Việt Nam, tổ chức thành viên của Mặt trận cử người bào chữa cho thành viên của tổ chức mình.

Khoản 4, 5 Điều 421 Bộ luật Tố tụng Hình sự  (BLTTHS) 2015 quy định về thời gian lấy lời khai đối với người dưới 18 tuổi. Thời gian lấy lời khai người dưới 18 tuổi không quá hai lần trong 01 ngày và mỗi lần không quá 02 giờ, trừ trường hợp vụ án có nhiều tình tiết phức tạp.Thời gian hỏi cung bị can là người dưới 18 tuổi không quá hai lần trong 01 ngày và mỗi lần không quá 02 giờ, trừ trường hợp: Phạm tội có tổ chức; Để truy bắt người phạm tội khác đang bỏ trốn; Ngăn chặn người khác phạm tội; Để truy tìm công cụ, phương tiện phạm tội hoặc vật chứng khác của vụ án; Vụ án có nhiều tình tiết phức tạp. Đây là những quy định được bổ sung so với BLTTHS 2003, quy định này rất phải phù hợp với lứa tuổi chưa thành niên góp phần tạo cho họ điều kiện tốt nhất để khai báo đúng sự thật, khách quan thúc đẩy quá trình điều tra vụ án.

Thực tiễn điều tra những vụ án mà bị can là người chưa thành niên cho thấy, mặc dù đã có nhiều cố gắng trong việc giải quyết vụ án hình sự, tuy  nhiên do BLTTHS chưa có sự phân định rõ ràng trách nhiệm giữa các CQĐT và giữa CQĐT với Viện kiểm sát nên dẫn đến nhiều trường hợp các cơ  quan này cùng kiểm tra, hỏi cung dẫn đến tình trạng đùn đẩy trách nhiệm và bỏ lọt tội phạm và người phạm tội.

 Xem thêm các bài viết khác của chúng tôi tại: chuyentuvanphapluat.com.