TỘI PHẠM PHÁP NHÂN THƯƠNG MẠI LIÊN QUAN ĐẾN MÔI TRƯỜNG (PHẦN 11)

i)  Đối với tội hủy hoại rừng: 

Để tránh tình trạng bị khởi tố hình sự, pháp nhân thương mại cần:

·        Điều kiện về chủ thể:

-                 Một là, tẩu tán trách nhiệm này cho một cá nhân, tổ chức khác mà đảm bảo yếu tố “không cấu kết”.

-                 Hai là, triệt tiêu tư cách chủ thể: thành lập một tổ chức dự phòng không phải là pháp nhân thương mại.

-                 Ba là, triệt tiêu tư cách pháp nhân: việc thực hiện hành vi phạm tội vì không nhận thức được hành vi của mình là phạm tội, không ngăn chặn kịp thời và hậu quả vẫn xảy xa không như mong muốn.

·           Điều kiện về khách thể:

Chỉ duy nhất một yếu tố trong khách thể có thể triệt tiêu được dấu hiệu pháp luật hình sự, đó chính là đối tượng tác động của các quan hệ xã hội:

Một là, phải đảm bảo đúng tiêu chí về khái niệm của vật thể thì mới có thể khởi tố hình sự được. Trong đó, đối tượng của tội phạm này là lâm sản, thực vật thuộc loài nguy cấp, quý hiếm sống trong tất cả các hệ sinh thái của rừng.

Rừng: Tại khoản 1 Điều 3 Luật bảo vệ và phát triển rừng 2004 có quy định: “Rừng là một hệ sinh thái bao gồm quần thể thực vật rừng, động vật rừng, vi sinh vật rừng, đất rừng và các yếu tố môi trường khác, trong đó cây gỗ, tre nứa hoặc hệ thực vật đặc trưng là thành phần chính có độ che phủ của tán rừng từ 0,1 trở lên. Rừng gồm rừng trồng và rừng tự nhiên trên đất rừng sản xuất, đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng.”. Trong đó, rừng bao gồm rừng phòng hộ, rừng đặc dụng và rừng sản xuất (Điều 4 Thông tư 34/2009/TT-BNNPTNT về tiêu chí phân loại, xác định rừng).

Hai là, phải đảm bảo đúng tiêu chuẩn về định mức:

- Cây trồng chưa thành rừng hoặc rừng khoanh nuôi tái sinh thuộc kiểu trạng thái rừng có diện tích 50.000 mét vuông (m²) trở lên;

- Rừng sản xuất có diện tích 5.000 mét vuông (m²) trở lên;

- Rừng phòng hộ có diện tích 3.000 mét vuông (m²) trở lên;

- Rừng đặc dụng có diện tích 1.000 mét vuông (m²) trở lên;

- Thực vật thuộc loài nguy cấp, quý hiếm được ưu tiên bảo vệ, các loại thực vật khác thuộc Nhóm IA trị giá 600.000.000 đồng trở lên; thực vật thuộc Nhóm IIA trị giá 100.000.000 đồng trở lên.

- Có yếu tố tái phạm nguy hiểm.

·           Điều kiện về mặt khách quan:

Một là, phải đảm bảo đúng khái niệm về mặt hành vi thì mới khởi tố được. Các hành vi của tội này là:

- Đốt rừng trái phép: là hành vi cố ý làm cháy rừng với bất kỳ mục đích gì mà không được người hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép (điểm 3.1 khoản 3 Mục IV Thông tư liên tịch 19/2007/TTLT/BNN&PTNT-BTP-BCA-VKSNDTC-TANDTC ngày 08/03/2007 hướng dẫn các tội phạm trong lĩnh vực quản lý rừng, bảo vệ rừng và quản lý lâm sản).

- Phá rừng trái phép: là chặt phá rừng, ken cây và các hành vi khác trái pháp luật làm cho cây rừng bị chết với bất kỳ mục đích gì (điểm 3.2 khoản 3 Mục IV Thông tư liên tịch 19/2007/TTLT/BNN&PTNT-BTP-BCA-VKSNDTC-TANDTC ngày 08/03/2007 hướng dẫn các tội phạm trong lĩnh vực quản lý rừng, bảo vệ rừng và quản lý lâm sản).

- Hành vi khác hủy hoại rừng: là đào bới, nổ mìn, san ủi, đào, đắp ngăn nước thuỷ triều, tháo nước hoặc xả chất độc hại vào rừng trái pháp luật... làm cho cây rừng bị chết hàng loạt, đất rừng bị ô nhiễm (điểm 3.3 khoản 3 Mục IV Thông tư liên tịch 19/2007/TTLT/BNN&PTNT-BTP-BCA-VKSNDTC-TANDTC ngày 08/03/2007 hướng dẫn các tội phạm trong lĩnh vực quản lý rừng, bảo vệ rừng và quản lý lâm sản).

Hai là, hành vi này đã bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm thuộc phạm vi điều chỉnh của Nghị định 157/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính về quản lý rừng, phát triển rừng, bảo vệ rừng và quản lý lâm sản.

Ba là, hành vi phạm tội này chỉ khi gây ra hậu quả nghiêm trọng mới là yếu tố bắt buộc để cấu thành tội. Theo đó, hậu quả gây ra là:

- Thiệt hại vật chất: gây ra những thiệt hại cho đời sống, sức khỏe của con người; gây thiệt hại cho Nhà nước trong việc khôi phục rừng; thu hẹp diện tích rừng hoặc làm giảm giá trị lâm sản.

- Thiệt hại phi vật chất: gây ảnh hưởng đến việc thực hiện chính sách pháp luật của Nhà nước về khai thác tài nguyên rừng, các quy định về bảo vệ môi trường.

Bốn là, hành vi tác động là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến hậu quả. Nếu chủ thể phạm tội thực hiện đúng hành vi mà không dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như phân tích ở trên thì vẫn bị khởi tố hình sự.

Năm là, triệt tiêu phương tiện, công cụ phạm tội: khi chủ thể phạm tội không dùng những phương tiện hiện đại, kỹ thuật cao để khai thác, hủy hoại rừng bị cấm.

Sáu là, triệt tiêu phạm vi tội phạm: nếu chủ thể phạm tội thực hiện hành vi khai thác rừng phạm tội trên diện tích nhỏ, không tập trung mà phân tán, rải rác trong khu vực.

Bảy là, triệt tiêu địa điểm, thời gian phạm tội: khi chủ thể phạm tội không săn bắt trong khu vực bị cấm hoặc vào thời gian bị cấm; hoặc không thực hiện hành vi buôn bán, vận chuyển qua biên giới.

Tám là, triệt tiêu phương pháp, thủ đoạn phạm tội: chủ thể phạm tội không nhằm lợi dụng chức vụ, quyền hạn hoặc lợi dụng danh nghĩa cơ quan, nhà nước để thực hiện hành vi trái pháp luật.

·           Điều kiện về mặt chủ quan:

Lỗi của hành vi này là lỗi cố ý, động cơ và mục đích là nhằm khai thác, hủy hoại rừng một cách trái phép. Tuy nhiên có thể tẩu tán trách nhiệm này bằng cách:

-  Hậu quả do hành vi này gây ra không ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường đất, không khí, nước, đến sức khỏe và cuộc sống của con người, không xâm phạm đến các chính sách bảo vệ môi trường của Nhà nước ta.

-  Động cơ của hành vi phạm tội này không nhằm mục đích thu lợi nhuận từ việc khai thác rừng trái phép, không nhằm gây ô nhiễm môi trường.

Xem thêm các bài viết khác của chúng tôi tại: chuyentuvanphapluat.com.