TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ PHÁP NHÂN TRONG LĨNH VỰC CẠNH TRANH (PHẦN 4)

c) Đối với tội xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp:

Để tránh tình trạng bị khởi tố hình sự, pháp nhân thương mại cần:

·        Điều kiện về chủ thể:

-            Một là, tẩu tán trách nhiệm này cho một cá nhân, tổ chức khác mà đảm bảo yếu tố “không che giấu”, “không cấu kết”.

-            Hai là, triệt tiêu tư cách chủ thể: thành lập một tổ chức dự phòng không phải là pháp nhân thương mại.

-            Ba là, triệt tiêu tư cách pháp nhân: việc thực hiện hành vi phạm tội vì không nhận thức được hành vi của mình là phạm tội, không ngăn chặn kịp thời và hậu quả vẫn xảy xa không như mong muốn.

·        Điều kiện về khách thể:

Chỉ duy nhất một yếu tố trong khách thể có thể triệt tiêu được dấu hiệu hình sự, đó chính là đối tượng tác động của các quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ:

Một là, phải đảm bảo đúng tiêu chí về khái niệm của đối tượng thì mới có thể khởi tố hình sự được. Trong đó, đối tượng của tội phạm này chỉ gồm những quyền sở hữu công nghiệp đang được Nhà nước bảo hộ như theo quy định tại Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ 2005 (được sửa đổi bổ sung năm 2009) thì:

-  Quyền sở hữu công nghiệp (khoản 4) là quyền của tổ chức, cá nhân đối với sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn, nhãn hiệu, tên thương mại, chỉ dẫn địa lý, bí mật kinh doanh do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu và quyền chống cạnh tranh không lành mạnh.

-  Sáng chế (khoản 12) là giải pháp kỹ thuật dưới dạng sản phẩm hoặc quy trình nhằm giải quyết một vấn đề xác định bằng việc ứng dụng các quy luật tự nhiên.

-  Kiểu dáng công nghiệp (khoản 13) là hình dáng bên ngoài của sản phẩm được thể hiện bằng hình khối, đường nét, màu sắc hoặc sự kết hợp những yếu tố này.

-  Nhãn hiệu (khoản 16) là dấu hiệu dùng để phân biệt hàng hoá, dịch vụ của các tổ chức, cá nhân khác nhau.

-  Tên thương mại (khoản 21) là tên gọi của tổ chức, cá nhân dùng trong hoạt động kinh doanh để phân biệt chủ thể kinh doanh mang tên gọi đó với chủ thể kinh doanh khác trong cùng lĩnh vực và khu vực kinh doanh.

-  Khu vực kinh doanh quy định tại khoản này là khu vực địa lý nơi chủ thể kinh doanh có bạn hàng, khách hàng hoặc có danh tiếng.

-  Chỉ dẫn địa lý (khoản 22) là dấu hiệu dùng để chỉ sản phẩm có nguồn gốc từ khu vực, địa phương, vùng lãnh thổ hay quốc gia cụ thể.

Hai là, phải đảm bảo đúng tiêu chí về định mức của hàng hóa vi phạm (có trị giá trên 200.000.000 đồng) và hành vi vi phạm này đã bị xử lý vi phạm hành chính mà vẫn tái phạm.

·              Điều kiện về mặt khách quan:

Một là, phải đảm bảo đúng khái niệm về mặt hành vi của tội xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp thì mới khởi tố được.

- Chiếm đoạt sáng chế, giải pháp hữu ích, kiểu dáng công nghiệp, nhã hiệu hàng hóa, tên gọi, xuất xứ hàng hóa hoặc các đối tượng sở hữu công nghiệp khác đang được bảo hội tại Việt Nam là hành vi cố ý dịch chuyển một cách trái phép các đối tượng thuộc sở hữu công nghiệp kể trên của chủ sở hữu công nghiệp hợp pháp thành của mình như trộm cắp, lừa đảo,...

- Sử dụng bất hợp pháp sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, nhã hiệu hàng hóa, tên gọi, xuất xứ hàng hóa hoặc các đối tượng sở hữu công nghiệp khác đang được bảo hội tại Việt Nam là hành vi sử dụng các đối tượng sở hữu công nghiệp nói trên mà không được sự đồng ý của chủ sở hữu công nghiệp.

Hai là, hành vi phạm tội này của pháp nhân là hành vi đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm thuộc phạm vi điều chỉnh của Nghị định 99/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính về sở hữu công nghiệp.

Ba là, hậu quả không phải là dấu hiệu bắt buộc cấu thành tội phạm mà chỉ là căn cứ để định khung hình phạt. Theo đó, hậu quả do hành vi này gây ra là thiệt hại cả về vật chất (gây thiệt hại cho chủ sở hữu nhãn hiệu hoặc chỉ dẫn địa lý từ 200.000.000 đồng trở lên) và về phi vật chất (gây ảnh hưởng đến việc thực hiện chính sách quản lý, kiểm soát của Nhà nước trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ; làm ảnh hưởng uy tín của các chủ sở hữu nhãn hiệu hoặc chỉ dẫn địa lý; đến tính minh bạch, công khai và an toàn của lĩnh vực sở hữu trí tuệ).

Bốn là, hành vi tác động là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến hậu quả. Nếu chủ thể phạm tội thực hiện đúng hành vi mà không dẫn đến hậu quả như phân tích ở trên thì vẫn bị khởi tố hình sự theo hành vi mà chủ thể thực hiện.

Năm là, triệt tiêu phương tiện, công cụ phạm tội: là sử dụng những hàng hóa thuộc quyền sở hữu công nghiệp các hàng hóa trong một thời gian ngắn hoặc tự tiêu hủy; những đối tượng thuộc phạm vi điều chỉnh bởi Luật sở hữu trí tuệ; những tác phẩm văn học nước ngoài.

Sáu là, triệt tiêu phương pháp, thủ đoạn phạm tội: nếu hành vi phạm tội chỉ nhằm sao chép một phần đoạn văn bản để nghiên cứu, tham khảo.

Bảy là, triệt tiêu thời điểm phạm tội hoàn thành: khi chủ thể phạm tội chưa thực hiện xong hành vi sao chép, kinh doanh những bản sao.

·        Điều kiện về mặt chủ quan:

Lỗi của hành vi này là lỗi cố ý, động cơ và mục đích là nhằm kinh doanh thu lợi nhuận bất hợp pháp. Tuy nhiên có thể tẩu tán trách nhiệm này bằng cách:

-  Hậu quả do hành vi này gây ra không ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi íc của chủ sở hữu nhã hiệu hoặc chỉ dẫn địa lý hoặc gây ra thiệt hại về vật chất không lớn cho nhà đầu tư (dưới 1.000.000.000 đồng).

-  Động cơ của hành vi phạm tội này để phục vụ mục đích tham khảo, tìm hiểu, không nhằm mục đích kiếm lời bất chính hoặc thu lợi bất chính dưới 100.000.000 đồng.

Xem thêm các bài viết khác của chúng tôi tại: chuyentuvanphapluat.com.